पद्मिनी विद्या के अन्दर आने वाली आठ निधियाँ

पद्मिनी की निधियां निम्नलिखित है।


  1. पद्म
  2. महापद्म
  3. मकर
  4. कच्छप
  5. मुकुन्द
  6. नन्दक
  7. नील
  8. शंख

पद्मिनी विद्या के अन्दर आने वाली आठ निधियाँ के बारे कि ये होती क्या है। इसका मनुष्य जीवन से क्या संबंध है और इसका मनुष्य जीवन पर क्या असर पड़ता है। पुराणो और प्राचीन ग्रन्थों मे तो इसके बारे में विस्तार से बताया गया है।हनुमान चालीसा मे भी इन निधियों के बारे मे एक पंक्ति आती है जैसे कि

।।अष्ट सिद्धि नौ निधि के दाता असवर दी जानकी माता।।

ऊपर दी हुई पंक्ति से ही साबित होता है कि माता जानकी ने स्वयम ही हनुमान जी को अष्ट सिद्धि और नौ निधि देने का वरदान दिया हुआ है और रामायण मे माता जानकी को माता लक्ष्मी जी का ही रुप माना जाता है। पद्मिनी विद्या की जो अधिष्ठात्री देवी जो है वो स्वयम माता लक्ष्मी जी ही हैं।
अब हम इन निधियां के बारे मे चर्चा करेंगे।

  1. पद्म नाम की जो पहली निधि है उसे पद्म निधि कहा जाता है, इस निधि मे सत्त्वगुण का आधार है। इसके प्रभाव में आकर मनुष्य भारी मात्रा में धातुएँ जैसे सोना, चाँदी और ताँबा इकट्ठा करके उसे खरीदता तथा बेचता है। इसके अलावा वह यज्ञों का अनुष्ठान करता है, जरुरतमन्दों दान देता है और सभामंडप और देवताओं के मंदिरों का निर्माण करता है।
  2. महापद्म नाम की जो दुसरी निधि है उसे महापद्म नाम की निधि कहा जाता है, इस निधि मे भी सत्त्वगुण का आधार होता है।इसके सत्त्व गुण के प्रभाव के कारण मनुष्य मणि, मोती और मूँगा आदि का संग्रह एवं खरीदता तथा बेचता है। योगी पुरुषों को दान देता और उनके लिये आश्रम बनाता है तथा स्वयं भी उन्हों के स्वभाव का हो जाता है। उसके पुत्र-पौत्र आदि भी उसी स्वभाव के होते हैं। महापद्म निधि मनुष्य की सात पीढ़ियों तक उसका त्याग नहीं करती।
  3. मकर नाम की तीसरी निधि तमो गुणी होती है।उसकी दृष्टि पड़ने पर सुशील मनुष्य भी प्रायः तमोगुणी बन जाता है। वह बाण, खड्ग,धनुष, ढाल तथा दंशन  करने वाली वस्तुओं का संग्रह करता, राजाओं के साथ मैत्री जोड़ता, शौर्य से जीविका चलाने वाले क्षत्रियों तथा उनके प्रेमियों को धन देता है। अस्त्र शस्त्र के सिवा और किसी वस्तु के क्रय-विक्रय में उसका मन नहीं लगता। यह निधि एक ही मनुष्य तक सीमित रहती है। उसके पुत्रों का साथ नहीं देती। वह मनुष्य धन के कारण लुटेरो के हाथ से अथवा संग्राम में मारा जाता है।
  4. कच्छप नाम की जो निधि है, उसकी दृष्टि पड़ने पर भी मनुष्य में तमोगुण का हो जाता है। क्योंकि वह भी तामसी निधि है। वह मनुष्य सब तरह  से व्यवहारिक समान पुण्यात्माओं के साथ ही करता है। किन्तु किसी पर विश्वास नहीं करता । जैसे कछुआ अपने सब अङ्गों को समेट लेता है. उसी प्रकार यह सब ओर से रत्नों का संग्रह करके उनकी रक्षा के लिये व्याकुल रहता है। धन के नष्ट हो जाने के डर से न तो वह दान करता है और न उसे अपने उपभोग में ही लाता है। अपितु उसे पृथ्वी गाड़कर रखता है। वह निधि भी एक ही पाड़ी तक रहती है।
  5. मुकुन्द नाम की निधि रजोगुण की होती है। इसके दर्शन करने पर मनुष्य रजोगुणी हो जाता है और वीणा, बाँसुरी तथा मृदंग आदि वाद्यों को एकत्रित कर लेता है। वह गानें और नाचने वालो को धन देता है और सूत, बन्दी, धूर्त और अभिनेताओं को दैनिक भोग की वस्तुएं देता है। यह निधि भी उसी के पास रहती है।
  6. नन्दक नाम की महान निधि रजो गुण और तमो गुण दोनों के साथ संयुक्त है। जब वह इसे देखता है, तो मनुष्य अधिक गहराई को प्राप्त करता है। वह धातुओं, रत्नों और पवित्र धान्य वस्तुओं का संग्रह  करता है। इसे खरीदता और बेचता है। वह व्यक्ति घर में आए हुए रिश्तेदारों और मेहमानों पर  ही आधारित होता है। लेकिन जरा सा भी अपमान सहन नहीं करता। जब कोई उसकी तारीफ करता है तो उसे बहुत खुशी होती है। प्रशंसा करने वाला भिखारी उससे जो कुछ भी चाहता है, उसे देता है। उसका स्वभाव कोमल हो जाता है। उसकी कई स्त्रियाँ हैं, जो संतानवती होती है और वे बहुत सुन्दर होती हैं। नन्दक  नाम की निधि आठ भागो से बढ़ते-बढ़ते सात पीढ़ियों तक मनुष्य के साथ रहती है। वह व्यक्ति  दीर्घायु होता है (सौ वर्ष तक आयु जीता है) और दूर से आए महमानों का भरण-पोषण करता है। परलोक के लिए कोई सम्मान नहीं है। यह जिस व्यक्ति को यह निधि मिल जाती है, वह अपने सहवासियों के प्रति कोई स्नेह नहीं रखता है। वह पूर्व मित्रों के प्रति उदासीन हो जाता है और दूसरों से प्यार करता है।
  7. नील नाम की निधि सत्व और रज दोनों को एक साथ धारण करने वाली  नील निधि कहलाती है। उसके सम्पर्क में आने वाला पुरुष भी सत्त्व और रजस  दोनों गुणों से युक्त होता है। वह कपड़े, कपास(रुई), अनाज, फल, फूल, मोती, मूंगा, शंख, किनारी, काष्ठ और अन्य जल से उत्पन्न होने वाली वस्तुओं को इकट्ठा करता है और इसी को खरीदता तथा बेचता है। वह तालाबों और जलाशयों का निर्माण करता है, बाग लगाता है, नदियों पर पुल बनाता है और अच्छे पेड़ लगाता है। वह चंदन और पुष्प जैसे सुखों को भोगकर यश प्राप्त करता है। यह नील खजाना तीन पीढ़ियों तक चलता है।
  8. शंख नाम की निधि रजोगुण और तमोगुण  दोनों से संपन्न होती है और अपने स्वामी को ऐसे ही गुणों से युक्त बना देती है। यह निधि एक आदमी तक सीमित हैं और किसी और के लिए उपलब्ध नहीं हैं।जिसके पास शंख नाम की निधि होती है, वह अन्न-वस्त्र कमाता है, वह अकेला ही खाता है। उनका परिवार खराब खाना खाता है। उन्हें पहनने के लिए अच्छे कपड़े नहीं मिलते। शंख निधि वाला मनुष्य सदा अपने ही पेट पालने में लगा रहता है। वह मित्र, पत्नि, भाई, पुत्र और वधू को कुछ नहीं देता।
इन सभी निधि की अधिष्ठात्री देवी स्वयम माता लक्ष्मी है और हनुमान चालिसा मे जो नौवीं निधि का ज़िक्र है वह स्वयम माता लक्ष्मी है क्योकि जो उन्हे प्राप्त कर लेता है उसे अपने आप ही बाकी निधियाँ भी प्राप्त हो जाती है।


ਅੱਠ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਜੋ ਪਦਮਿਨੀ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ

ਪਦਮਿਨੀ ਦੇ ਨਿਧੀ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ।


  1. ਪਦਮ
  2. ਮਹਾਪਦਮਾ
  3. ਮਕਰ
  4. ਕੱਛੂ
  5. ਮੁਕੰਦ
  6. ਨੰਦਕ
  7. ਇੰਡੀਗੋ
  8. ਸ਼ੈੱਲ

ਪਦਮਿਨੀ ਵਿਦਿਆ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅੱਠ ਖਜ਼ਾਨਿਆਂ ਬਾਰੇ ਇਹ ਕੀ ਹੈ? ਇਸ ਦਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।ਹਨੂਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਨਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਪੰਗਤੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ

।।ਅਸ਼ਟ ਸਿੱਧੀ ਨੌ ਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਦਾਤਾ ਅਸਵਰ ਦੀ ਜਾਨਕੀ ਮਾਤਾ।।

ਉਪੱਰ ਦਿਤੀ ਹੋਈ ਪੰਕਤੀ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਜਾਨਕੀ ਨੇ ਖੁਦ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਅੱਠ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨੌ ਨਿਧੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਜਾਨਕੀ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਦਮਿਨੀ ਵਿਦਿਆ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਖੁਦ ਹੈ।
ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਫੰਡਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ।

  1. ਪਦਮ ਨਾਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਫੰਡ ਨੂੰ ਪਦਮ ਨਿਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਿਧੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸਤਵ ਗੁਣ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਮਨੁੱਖ ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਅਤੇ ਤਾਂਬਾ ਵਰਗੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਦਾ ਅਤੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਯੱਗਾਂ ਦੀ ਰਸਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਸਭਾਮੰਡਪ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
  2. ਮਹਾਪਦਮ ਨਾਮ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਧੀ ਨੂੰ ਮਹਾਪਦਮ ਨਾਮਕ ਨਿਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਿਧੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਵੀ ਸਤਵ ਗੁਣ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਸਤਵ ਗੁਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਮਨੁੱਖ  ਰਤਨ, ਮੋਤੀ ਅਤੇ ਮੂੰਗੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ, ਖਰੀਦਦਾ ਅਤੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਯੋਗੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਆਸ਼ਰਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਪੋਤਰੇ ਆਦਿ ਵੀ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਪਦਮ ਨਿਧੀ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਤਿਆਗਦੀ।
  3. ਮਕਰ  ਨਾਮ ਦਾ ਤੀਜਾ ਖਜਾਨਾ ਤਮੋ ਗੁਣੀ ਹੈ।ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁਣਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਅਕਸਰ ਤਮੋ ਗੁਣੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਤੀਰ, ਤਲਵਾਰ, ਕਮਾਨ, ਢਾਲ ਅਤੇ ਡੰਗਣ ਲਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਰਾਜਿਆਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖੱਤਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਖਰੀਦਣ-ਵੇਚਣ ਦਾ ਮਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਹ ਫੰਡ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਦੌਲਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
  4. ਕਛਪਾ  ਨਾਮ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਵੀ  ਬੰਦਾ ਤਮੋਗੁਣ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵੀ ਤਾਮਸੀ ਨਿਧੀ ਹੈ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹੀ ਪਵਿੱਤਰ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵਿਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜਿਵੇਂ ਕੱਛੂ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀਰੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬੇਚੈਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੌਲਤ ਦੇ ਨਾਸ਼ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਨਾ ਤਾਂ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖਪਤ ਲਈ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਧਰਤੀ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਬ ਕੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਫੰਡ ਵੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸ਼ਿਫਟ ਲਈ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
  5. ਮੁਕੰਦ  ਨਾਮ ਦੀ ਦੌਲਤ ਜੋਸ਼ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੀਣਾ, ਬੰਸਰੀ ਅਤੇ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਵਰਗੇ ਸਾਜ਼ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗਾਉਣ ਅਤੇ ਨੱਚਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੌਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਧਾਗੇ, ਬੰਦੀਆਂ, ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿੱਤ ਦਾ ਆਨੰਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੰਡ ਵੀ ਉਸ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
  6. ਨੰਦਕ ਨਾਮ ਦੀ ਮਹਾਨ ਦੌਲਤ ਰਜੋ ਗੁਣ ਅਤੇ ਤਮੋ ਗੁਣ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਵਧੇਰੇ ਗਹਿਰਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਧਾਤਾਂ, ਰਤਨ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਨਾਜ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਖਰੀਦਦਾ ਅਤੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਘਰ ਵਿਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਪਰ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੀ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਵੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਉਸ ਦੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਦਰਦਾਨ ਭਿਖਾਰੀ ਉਸ ਪਾਸੋਂ ਜੋ ਕੁਝ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹਨ। ਨੰਦਕ ਨਾਮ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਅੱਠ ਭਾਗਾਂ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ ਸੱਤ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕੋਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਵਾਲਾ ਹੈ (ਸੌ ਸਾਲ ਤੱਕ ਜੀਉਂਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਆਏ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਆਸਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰਲੋਕ ਦੀ ਕੋਈ ਇੱਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਹ ਫੰਡ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਹਿ-ਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਪੁਰਾਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
  7. ਨੀਲ  ਨਾਮਕ  ਨਿਧੀ, ਜੋ ਸਤਵ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਨੀਲ ਨਿਧੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਉਸ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਸਤਵ ਅਤੇ ਰਾਜਸ ਦੋਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਪੜੇ, ਕਪਾਹ (ਕਪਾਹ), ਅਨਾਜ, ਫਲ, ਫੁੱਲ, ਮੋਤੀ, ਮੂੰਗੀ, ਸ਼ੰਖ, ਡੋਰੀ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਰੀਦਦਾ ਅਤੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਤਾਲਾਬ ਅਤੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਬਗੀਚੇ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਨਦੀਆਂ ਉੱਤੇ ਪੁਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਦਨ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੇ ਭੋਗ ਭੋਗ ਕੇ ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੀਲ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਤਿੰਨ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
  8. ਸ਼ੰਖ ਨਾਮ ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਰਜੋਗੁਣ  ਅਤੇ ਤਮੋਗੁਣ ਦੋਹਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪੰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਮਾਲਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਧੀ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਜਿਸ ਕੋਲ ਸ਼ੰਖ ਨਾਮ ਦਾ ਨਿਧੀ ਹੈ, ਉਹ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜਾ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਹੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਾੜਾ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਚੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ। ਸ਼ੰਖ ਫੰਡ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਹਰ ਵੇਲੇ ਆਪਣਾ ਪੇਟ ਭਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਮਿੱਤਰ, ਪਤਨੀ, ਭਰਾ, ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਵਹੁਟੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵੀ ਸਵੈਮ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਵਿੱਚ ਦੱਸੀ ਗਈ ਨੌਵੀਂ ਨਿਧੀ ਸਵਯਮ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਬਾਕੀ ਨਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।

Eight treasures that come inside Padmini Vidya

Following are the funds of Padmini.


  1. Padma
  2. Mahapadma
  3. Capricorn
  4. Tortoise
  5. Mukunda
  6. Nandak
  7. Neel
  8. Conch

What is this about the eight treasures that come inside Padmini Vidya. What is its relation with human life and what is its impact on human life. It has been explained in detail in Puranas and ancient texts. In Hanuman Chalisa also there is a line about these funds like

।।Ashat Sidhi 9 Nidhi Ke Datta Aswar Din Janki Mata।।

It is proved from the above line itself that Mata Janaki herself has given Hanuman ji the boon of giving Ashta Siddhi and nine Nidhis and in Ramayana, Mata Janaki is considered to be the form of Mata Lakshmi. The presiding deity of Padmini Vidya is the Goddess Lakshmi herself.
Now we will discuss about these funds.

  1. The first fund named Padma is called Padma Nidhi, this fund has the basis of sattva guna. Under its influence, man collects metals like gold, silver and copper in large quantities and buys and sells them. Apart from this, he performs the rituals of Yagyas, gives alms to the needy and builds Sabhamandap and temples of the deities.
  2. The second fund named Mahapadma  is called the fund named Mahapadma, this fund also has the basis of sattva guna. Due to the effect of its sattva guna, man collects, buys and sells gems, pearls and  coral etc. Yogi gives charity to men and builds ashrams for them and himself also becomes of their nature. His sons and grandsons etc. are also of the same nature. Mahapadma Nidhi does not forsake it for seven generations of man.
  3. The third treasure named Makara  is tamo guni. On seeing it, even a virtuous person often becomes tamo guni. He collects arrows, swords, bows, shields and things to sting, makes friendship with kings, gives money to Kshatriyas and their lovers who earn their livelihood with bravery. He doesn't feel like buying and selling anything other than weapons. This fund is limited to only one person. Does not support his sons. That man is killed by robbers or in a battle because of wealth.
  4.  Even after seeing the treasure named Kachhapa  , a person becomes of Tamoguna. Because that too is Tamasi Nidhi. That man behaves in every way with the same pious souls. But does not believe anyone. Just like a tortoise collects all its parts. Similarly, it collects gems from all sides and remains anxious to protect them. He neither donates nor brings it for his consumption due to the fear of destruction of wealth. But the earth keeps him buried. That fund also lasts only for one shift.
  5. The wealth named Mukund  is of passion. On seeing this, a man becomes passionate and collects instruments like Veena, flute and Mridang. He gives wealth to those who sing and dance, and daily enjoyments to the yarn, the bandis, the rascals and the actors. This fund also remains with him.
  6. Nandak The great wealth of Naam is combined with both Rajo Guna and Tamo Guna. When he sees this, man attains greater depth. He collects metals, gems and sacred grains. buys and sells it. That person is based only on the relatives and guests who come to the house. But does not tolerate even the slightest insult. He is very happy when someone praises him. The appreciative beggar gives whatever he wants from him. His nature becomes soft. He has many wives, who bear children and they are very beautiful. The treasure named Nandak stays with man for seven generations, growing from eight parts. That person is long-lived (lives up to a hundred years) and supports guests from far away. There is no respect for the hereafter. The person who gets this fund, He has no affection for his co-habitants. He becomes indifferent to former friends and loves others.
  7.  The fund named Neel  , which holds both Sattva and Raja together is called Neel Nidhi. The man who comes in contact with him is also full of both Sattva and Rajas qualities. He collects clothes, cotton (cotton), grain, fruits, flowers, pearls, coral, conch shells, cordage, wood and other water-borne articles and buys and sells the same. He creates ponds and reservoirs, plants gardens, builds bridges over rivers and plants good trees. He attains fame by enjoying pleasures like sandalwood and flowers. This indigo treasure lasts for three generations.
  8.  The treasure named Shankha  is endowed with both Rajogun and Tamogun and makes its owner with such qualities. This fund is limited to one man and is not available to anyone else. The one who has the fund named Shankh, he earns food and clothes, he eats alone. His family eats bad food. They do not get good clothes to wear. A man with conch fund is always engaged in feeding his own stomach. He does not give anything to friend, wife, brother, son and bride.
The presiding deity of all these Nidhis is Swayam Mata Lakshmi and the ninth Nidhi mentioned in Hanuman Chalisa is Swayam Mata Lakshmi because the one who acquires her automatically gets the rest of the Nidhis as well.